Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου 2024

Σούφι, ισλαμικός μυστικισμός κι εξτρεμισμός*

 


Χωρίς καμία αμφιβολία, το σχέδιο του Έντι Ράμα για δημιουργία μιας ανεξάρτητης, στα πρότυπα του Βατικανού, ισλαμικής κρατικής οντότητας στην καρδιά της αλβανικής πρωτεύουσας έχει πυροδοτήσει πλήθος αντιδράσεων όχι μόνον στην Ευρώπη αλλά και στον μουσουλμανικό κόσμο που δεν καλοβλέπει και εν πολλοίς δεν κατανοεί και την σκοπιμότητα των προθέσεων του Αλβανού πρωθυπουργού. 

Στο παρόν άρθρο δεν σκοπεύω να αναφερθώ ούτε στα νομικά κενά μια τέτοιας πρόθεσης, ούτε στις αντιδράσεις της κοινότητας των μπεκτασήδων, ούτε στη φιλοσοφική τους θεώρηση των πραγμάτων. Θα ασχοληθώ με κάτι άλλο που μου έχει προξενήσει μεγάλη εντύπωση: Με τις αρλούμπες περί ισλαμικών ταγμάτων που έχουν αρχίσει να γράφονται και να αναπαράγονται, με την προσπάθεια απενοχοποίησης των θρησκευτικών και πολιτικών τους προεκτάσεων καθώς, και με την ειδική αναφορά περί τελετουργιών και άλλων πρακτικών που εξάπτουν την φαντασία αν μη τι άλλο…

Ωστόσο, ας έχει υπόψη του ο αναγνώστης ότι οι μπεκτασήδες και η κοινότητα των αλεβιτών μουσουλμάνων δεν έχουν καμία σχέση με τον ισλαμικό εξτρεμισμό των σουφικών ταγμάτων.

Σε γενικές γραμμές, οι μουσουλμάνοι, διακρίνονται για την μισαλλοδοξία και την υποκρισία τους. Επικαλούνται τον ρόλο του κυνηγημένου ανηλεώς και του αδικημένου διαρκώς από τους “κακούς” χριστιανούς, ινδουϊστές, βουδιστές κι άλλους που δήθεν τους εξαναγκάζουν να αντιδρούν για να μπορούν να υπάρχουν.

Οι Τάταροι της Κριμαίας, οι μουσουλμάνοι της Βοσνίας κι οι Αλβανοί του Κοσόβου ακολούθησαν επακριβώς την τακτική αυτή για να δικαιολογήσουν τα εγκλήματά τους στη διεθνή κοινότητα, μη αναγνωρίζοντας τις φρικαλεότητες που διέπραξαν ή που διαπράττουν σήμερα οι συγγενείς τους στον Νότιο Καύκασο.

Αζέροι και Τούρκοι - κυρίως οι τελευταίοι, εφαρμόζουν την ίδια στρατηγική στην νομιμοποίηση των ενεργειών τους έναντι των διαφορετικών εθνοτικών και θρησκευτικών μειονοτήτων στο εσωτερικό τους και των λαών γύρω τους, αφού προηγουμένως έχουν βιάσει, σκοτώσει, βανδαλίσει, λεηλατήσει και καταστρέψει.

Ο πιο διάσημος “ήρωας” της Τσετσενίας είναι ο Σεΐχης Σαμίλ του σουφικού τάγματος των Ναξιμπεντή-Καλίντι. Το εν λόγω τάγμα ευθύνεται για όλες τις τρομοκρατικές επιθέσεις μέχρι και το πρόσφατο παρελθόν εντός κι εκτός Ρωσίας, όπως έχει φανεί και υποστηριχτεί από πολλές και διαφορετικές πηγές.

Με τις όποιες προεκτάσεις και διασυνδέσεις του να ξεπερνούν τα όρια του ισλαμικού κόσμου ποτέ δεν ήταν και δεν είναι όσο αθώο φαίνεται. Η δράση του δεν περιορίζεται μόνον στο πνευματικό/ιδεολογικό πεδίο· εκτείνεται και σε άλλους τομείς, όπως η διαχείριση και διακίνηση κεφαλαίων από νόμιμες και παράνομες δραστηριότητες, η συμμετοχή στη δημόσια διοίκηση της Τουρκίας με τη διεύθυνση ιδρυμάτων κι οργανισμών - δημόσιων νοσοκομείων για παράδειγμα κ.λπ., η στρατολόγηση, εκπαίδευση και η διασπορά τουρκομάνων μαχητών (τρομοκρατών) στα πολεμικά πεδία της Λιβύης και του Αρτσάχ, ενισχύοντας τις τάξεις του τουρκικού κι αζέρικου στρατού αντίστοιχα...

Είναι το τάγμα που “φιλοξενούσε” επί μακρόν τον Αλ-Ζαουάχρι.

Είναι το τάγμα που σήμερα ορίζει την πολιτική ατζέντα στην Τουρκία εις βάρος των Κούρδων και των λοιπών μη σουνιτικών και μη μουσουλμανικών εθνοτικών ομάδων κι υποδεικνύει και προωθεί πολιτικές έναντι της Ελλάδος, της Κύπρου, της Συρίας, της Λιβύης, της Αρμενίας και του Ιράκ.

Είναι το τάγμα που συχνά πυκνά ενορχηστρώνει επιθέσεις εναντίον χριστιανικών και ινδουιστικών στόχων στην Ινδία.

Είναι το ίδιο τάγμα που επιδιώκει τον σφετερισμό του Χαλιφάτου από τον αραβικό κόσμο και υποστηρίζει κι ενισχύει οικονομικά και υλικά τζιχαντιστικές ομάδες σε χώρες της Αφρικής.

Για τους Τούρκους, τους μουσουλμάνους, τους μαρξιστές και τους απανταχού - κάθε είδους - κομμουνιστές, ο Σαμίλ ήταν ο εμβληματικός ηγέτης του εθνικοαπελευθερωτικού κινήματος ενάντια στον τσαρικό ιμπεριαλισμό και την αποικιοκρατία. Ένας μεγάλος… προοδευτικός ήρωας...

Ο προοδευτισμός όμως δεν έχει καμία σχέση με τον σουφισμό. Με την πτώση της Σοβιετικής Ένωσης και τη μεταβολή των ισορροπιών σε τοπική, περιφερειακή και παγκόσμια κλίμακα, ο ισλαμικός εξτρεμισμός μπορεί πλέον να εντοπιστεί παντού. Κι ο σουφισμός είναι συνυφασμένος με τον ισλαμικό εξτρεμισμό!

Παρά τις όποιες διαφοροποιήσεις τους, όλα τα ισλαμικά τάγματα / κινήματα / κινήσεις / ομάδες / κοινότητες / αδελφότητες, έχουν τις ίδιες ρίζες, ακολουθούν τους ίδιους κανόνες και λειτουργούν ως συγκοινωνούντα δοχεία με πλήθος διακλαδώσεων και συνδέσμων ανάμεσά τους που συνιστούν ένα δαιδαλώδες δίκτυο διαδρόμων αμφίδρομης μετακίνησης προσώπων, ιδεών και προθέσεων.

Αυτό το δαιδαλώδες δίκτυο, παρεμβάλλει μεταξύ των δύο μεγαλύτερων κλάδων του Ισλάμ, με τις όποιες συνθέσεις κι αντιθέσεις κι έχει επηρεάσει καθοριστικά στην διαμόρφωση μιας ευρύτερης ισλαμιστικής παιδείας και επιδίωξης μακριά από την ορθοδοξία της μουσουλμανικής πίστης που δήθεν ευαγγελίζεται η κάθε άκρη του για λογαριασμό της.

Γουαχαμπισμός, Σαλαφισμός, Ναξιμπεντή, Καντίρι, Ανσάρ αλ-ισλάμ - με ηγετική ομάδα πρώην μέλη της Αλ-Κάϊντα και με πεδίο δράσης το Ιράκ και τη βόρεια Συρία υπό την εποπτεία του τουρκικού στρατού· Μουσουλμανική Αδελφότητα, Μεραρχία του Σουλτάν Μουράτ - με παντιέρα της τον ισλαμισμό και τον οθωμανισμό, Κόμμα Δικαιοσύνης κι Ανάπτυξης του Ερντογάν, Κίνημα Χισμέτ - για να έχουμε μια πιο ολοκληρωμένη εικόνα – όλα και όλοι συνεργάζονται μεταξύ τους.

Από την άλλη, παραβάλλονται εκείνες οι μετριοπαθείς όμως πολύ μικρότερες ομάδες που παλεύουν να καταδείξουν την επικινδυνότητα του τουρκικού παράγοντα και την τρομοκρατία του σουφισμού πιστεύοντας πως η επιστροφή στις αυθεντικές αρχές του Ισλάμ είναι μονόδρομος για την ειρήνευση και την ευημερία (κυρίως) χριστιανών και μουσουλμάνων.

Στο ιδεολογικό πεδίο, τα σουφικά τάγματα, οι κοινότητες κι οι διάφορες αδελφότητες, όπως και το κίνημα του Γκιουλέν (Χισμέτ)  - μια κι αναφέρθηκε - επιδεικνύουν ένα πιο συμβιβαστικό πρόσωπο του ισλαμισμού. Προωθούν δήθεν τον διαθρησκευτικό διάλογο, είναι ανοιχτά στις επιστήμες και τα γράμματα, συζητούν για δημοκρατία κι ανθρώπινα δικαιώματα, διατρανώνουν την αλληλεγγύη μεταξύ των μελών τους, έχουν να επιδείξουν σημαντικό φιλανθρωπικό έργο και τονίζουν πως αντικειμενικός σκοπός είναι η συμφιλίωση της δημόσιας ζωής με τη θρησκευτική, καθώς και η εναρμόνιση του σύγχρονου τρόπου ζωής με την παράδοση.

Στο πνευματικό πεδίο, στοχεύουν στην ισχυροποίηση του Ισλάμ και διακηρύττουν πως η δημοκρατία χρήζει μεταφυσικής ερμηνείας που μόνον η θρησκεία του Μωάμεθ μπορεί να προσφέρει(!).  Υποστηρίζουν δε την απαρέγκλιτη εφαρμογή του ισλαμικού νόμου (σαρία), ενώ ερμηνεύουν το Κοράνι κατά το δοκούν.

Δίνουν, επίσης, πολύ μεγάλη σημασία στη σχέση δασκάλου-μαθητή προσδίδοντας στον πρώτο απόλυτη εξουσία επάνω στον δεύτερο. Η εξουσία είναι ανεξέλεγκτη με αποτέλεσμα να μεταβάλλεται η σχέση της ισλαμικής νομολογίας (Θεϊκού Νόμου κι ανθρώπινης κατανόησης) τουλάχιστον ως προς την αρμονία (ijma) και κατ’ αναλογία (qiyas), είτε ομιλούμε για τον σουνιτικό είτε για τον σιιτικό μουσουλμανισμό.

Δυστυχώς, πολλοί “δάσκαλοι” καταχρώνται την θέσης τους, εκφυλίζονται σε μικρούς τυράννους με ροπή προς το έγκλημα - κάθε είδους - γεγονός που μας επιτρέπει να διακρίνουμε την διδασκαλική τους ασυνέπεια αναφορικά με το ορθόδοξο Ισλάμ.

Στην πολιτική του διάσταση, τους δίνει το περιθώριο εργαλειοποίησης της πίστης και της θρησκείας. Στο δικό τους μυαλό, οι μουσουλμάνοι οφείλουν να υπερσκελήσουν τις όποιες ιδεολογικές διαφορές που τους χωρίζουν - ποτέ δεν λένε πως και υπό ποιές προϋποθέσεις - και να δημιουργήσουν ένα ενιαίο κοινωνικό/πολιτικό/θρησκευτικό πλαίσιο όπου πράοι κι εξτρεμιστές μπορούν να συνυπάρχουν, όπως ακριβώς συνυπάρχουν και συλλειτουργούν πολλά και διαφορετικά γρανάζια σε έναν ωρολογιακό μηχανισμό. Διαφορά πραότητας κι εξτρεμισμού δεν μπορεί να υπάρχει και δεν νοείται.

Ο σουφισμός - σε γενικές γραμμές - εκφράζει μια εκλαϊκευμένη εκδοχή της θεοκρατικής πολιτικής και κοινωνικής διαχείρισης που επιθυμεί να επιβάλλει το Ισλάμ, κρύβοντας επιμελώς τις φιλοδοξίες και τις πραγματικές προθέσεις ιμάμηδων και σεΐχηδων μέσα από μία απολογητική ασάφεια που καθιστά εύκολα υπερασπίσιμη ή καταδικαστέα εκείνη ή την άλλη ιδέα / ερμηνεία / αντίληψη κ.ο.κ.

Παρατηρείται δε, ένα σύνολο λεγομένων και συμπεριφορών που αποδίδουν έναν θρησκευτικό πλουραλισμό, ίσως και κοσμοπολιτισμό - σε διάφορες παραλλαγές - για όποιον ενδιαφέρεται. Πρόκειται για κάκιστη προσαρμογή δεδομένων της εβραϊκής παράδοσης, της χριστιανικής θεολογίας/κοινωνιολογίας/φιλοσοφίας και ινδοπερσικών και αραβικών μύθων στην αιρεσιολογική τους κατήχηση και σε μία αφηγηματική σύνθεση που μπορεί να συγκινεί και να εξάπτει την φαντασία…  

Αυτή ακριβώς η φαντασία είναι ο στόχος εκείνων που κρύβονται πίσω από την πρόθεση του Αλβανού πρωθυπουργού. Κι αν κρίνω από τα όσα διαβάζω στα social media παντού και πάντα υπάρχουν και θα υπάρχουν εκείνοι οι πρόθυμοι ηλίθιοι για να επικοινωνήσουν επικίνδυνες ανοησίες.  

 

Το παρόν κείμενο αποτελεί διασκευασμένο απόσπασμα της εργασίας υπό τον τίτλο: “Όταν ο Τολστόι ασπάστηκε το (τουρκο)ισλάμ

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου