Ηλιοστάσιο: τελετουργίες, φώτα και φωτισμοί στην Ζωροαστρική Παράδοση

 

Ο Ζωροαστρισμός είναι αρχαία θρησκεία με ιδρυτή τον Ζωροάστρη ή Ζαρατούστρα (άγνωστο αν ήταν υπαρκτό πρόσωπο) ο οποίος, σύμφωνα με την παράδοση, μετά από ασκητισμό επτά ετών, επανήλθε στα εγκόσμια και διακήρυξε την επιστροφή του ως Προφήτη του Θεού με αποστολή να οδηγήσει τους ανθρώπους σε έργα ευποιίας. Από το 550 π.Χ εξαπλώθηκε στην Περσία της δυναστείας των Αχαιμενίδων και έγινε η κύρια θρησκεία της αυτοκρατορίας τους.

Σημείο αναφοράς της ζωροαστρικής θρησκείας, ο καθολικός και υπερβατικός Θεός (με την ονομασία Αχούρα Μάζντα).  Ο αδημιούργητος Δημιουργός των πάντων από τον οποίο προέρχεται καθετί καλό. Είναι Εκείνος που δημιούργησε το σύμπαν, που επιβλέπει τις ανθρώπινες ενέργειες και σε αντίθεση με την εβραϊκή / χριστιανική / μουσουλμανική παράδοση είναι εντελώς απαλλαγμένος κάθε ανθρώπινης ιδιότητας και εκδήλωσης – εννοείται και μορφής. Σύμβολά του, ο Ήλιος και το Πυρ.

Κυρίαρχο ρόλο στην θρησκευτική ζωή των πιστών έχει η λατρεία του Φωτός. Η λατρεία αυτή είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές και εντυπωσιακές πτυχές του Ζωροαστρισμού και ανάγεται στις αρχαιότερες περιόδους των λεγόμενων «ινδοευρωπαϊκών» πνευματικών πεποιθήσεων.

Οι βωμοί της φωτιάς και οι αιώνιες φλόγες αποτελούν την πιο αναγνωρίσιμη εικόνα του Ζωροαστρισμού. Η σχολαστική φροντίδα της φωτιάς και της (αιώνιας) φλόγας, ο τελετουργικός εξαγνισμός και οι ψαλμοί, που προηγούνται της αφής του φωτός, όχι μόνον βρίσκονται στον πυρήνα της λατρευτικής εμπειρίας αλλά και την νομιμοποιούν μέσα από τον μύθο που εξυφαίνεται στην θεολογική του διδασκαλία. Μια λατρευτική εμπειρία που εξακολουθεί μέσω της παράδοσης να επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας.

Ως αντικείμενο και ως πνευματικός συμβολισμός, ο λύχνος χρησιμοποιείται με απόλυτο σεβασμό. Όταν ανάβει κανείς ένα λυχνάρι, πρέπει να προσεύχεται και να κοιτάζει  συγχρόνως κάτι πράσινο, έναν καθρέφτη ή κάτι όμορφο. Οι λύχνοι ανάβουν πριν σβήσουν οι τελευταίες ακτίνες του ήλιου και καίνε αδιάκοπα μέχρι την επόμενη ανατολή.

Κατά τα συνήθη, πιστεύεται ότι δεν πρέπει να σβήνει κανείς το φως ενός λύχνου ή των κεριών φυσώντας την φλόγα τους καθώς, μια τέτοια πράξη συμβολίζει το βίαιο τέλος της ζωής κι ως εκ τούτου θεωρείται αμαρτία. Υπό αυτή την συνθήκη, συνιστά ιεροσυλία για τους Ζωροάστρες το σβήσιμο των κεριών στα γενέθλια.

Πεποιθήσεις σαν κι αυτή δεν ήταν και δεν είναι άγνωστες στην παράδοση του δυτικού εσωτερισμού. Στον Ριχάρδο Β' του Σαίξπηρ (Πράξη 1, σκηνή 3), ο John του Gaunt, Δούκας του Λάνκαστερ, ακούγεται να λέει: «Το λάδι που έχει στεγνώσει στον λύχνο μου και το χαμένο από τον χρόνο φως μου, θα εξαφανιστούν με τα αξημέρωτα βράδια και το γήρας».[1] 

Το φως και οι λύχνοι συνδέονται με όλα τα σημαντικά γεγονότα της ζωής του ανθρώπου, όπως η γέννηση, ο γάμος, η εργασία και ο θάνατος. Ένα κερί θα παραμένει αναμμένο για τουλάχιστον τρεις νύχτες και ημέρες (9 νύχτες είναι πιο συνηθισμένες) στο δωμάτιο που κοιμούνται μια γυναίκα με το νεογέννητο μωρό της.

Ένα αναμμένο κερί πρέπει να καίει συνεχώς μέχρι την τρίτη αυγή μετά το θάνατο ενός ατόμου. Η τρίτη αυγή σηματοδοτεί την ώρα που η ψυχή στέκεται στη γέφυρα του ουράνιου τόξου και είναι έτοιμη για το πέρασμά της από την φωτεινή πύλη που θα την οδηγήσει σε άλλες διαστάσεις…

Οι λύχνοι έχουν σημαντικό ρόλο και στις γαμήλιες τελετές λόγω της συσχέτισης του φωτός με τις θεϊκές ευλογίες, την ευημερία και την ευτυχία. Οι δε νιόπαντρες γυναίκες πρέπει να φροντίζουν ώστε οι λάμπες στους θαλάμους του οίκου τους να καίνε συνεχώς για τρεις νύχτες και μέρες.

Οι ζωροαστρικές τελετουργίες που σχετίζονται με τα ηλιοστάσια και τις ισημερίες περιλαμβάνουν πυρκαγιές και πυρσούς. Στις γραπτές μαρτυρίες (Varšt.mánsar / Yasna 33) διαβάζουμε για το παρθένο φως των «δύο δέντρων» στο βασίλειο του καθαρού νου/πνεύματος. Τα δύο αυτά δένδρα ταυτίζονται με τις μηλιές ή συνηθέστερα με τις ροδιές[2]. Η φωτιά των δύο δέντρων είναι «άγαμη» και δεν μπορεί να φωτίσει τα εγκόσμια. Ωστόσο, κάθε φορά που ανάβουν ιερές φλόγες, φώτα και λύχνοι στον δικό μας κόσμο, μάς μεταφέρεται ιδεατά μέρος του αδάμαστου πνεύματος και των μαγικών δυνάμεων αυτής της φωτεινής πνευματικής ένωσης (φωτιάς).

Ευχάριστοι, ωφέλιμοι και διδακτικοί οι μύθοι το δίχως άλλο. Πόσοι όμως από εμάς αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως το συμβολικό και το πραγματικό πεδίο μέσα στο οποίο λαμβάνουν χώρα και αναγνωρίζονται οι τροπές της φύσης;

Εβρισκόμενοι διαρκώς μεταξύ φωτός και σκότους, κτιστοί – εμφορούμενοι όμως του άκτιστου – διαθέτουμε ενσυναίσθηση και συνείδηση. Εμείς είμαστε η ιερή φλόγα των λύχνων και των κεριών! Εμείς οι βωμοί της φωτιάς και εμείς οι ίδιοι η εκδήλωση της Θείας Πρόνοιας, έστω κι αν είμαστε ατελείς, έστω κι αν πάσχουμε, έστω κι αν πενθούμε, έστω και αν επιλέγουμε πολλές φορές τις σκιές και τα σκοτάδια. Ακόμη και τότε, εμείς μπορούμε να γίνουμε εκείνος ο σπινθήρας που μπορεί να αποκαταστήσει και πάλι το Φώς και την θέρμη εντός μας και γύρω μας!

Με την ευκαιρία του χειμερινού ηλιοστασίου και κλείνοντας αυτή τη μικρή εισαγωγή στην λατρεία του Φωτός στον Ζωροαστρισμό, αξίζει να επισημανθεί το ενδιαφέρον που μπορεί να έχει για τον κάθε ερευνητή/μελετητή του εσωτερισμού η διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στον Ζωροαστρισμό, τον Εβραϊσμό, τον Χριστιανισμό και τον Μουσουλμανισμό. Πολύ δε περισσότερο με τον Χριστιανισμό που βάλλεται πανταχόθεν… μέρες που είναι…

 

Βιβλιογραφία:

https://www.zarathushtra.com/z/gatha/az/yasna33.htm 

https://el.wikipedia.org/wiki/ Ζωροαστρισμός 

https://authenticgathazoroastrianism.org/2020/03/29/ancient-varst-mansar-commentary-on-the-holiest-formula-of-zoroastrianism/

---

[1] «My oil-dried lamp and time-bewasted light shall be extinct with age and endless night;», http://shakespeare.mit.edu/richardii/full.html

[2] Το μήλο/ρόδο υπήρξε αποτελεί κεντρικό αντικείμενο στην μυθολογία και την παράδοση των λαών που ζούσαν στις στέππες της κεντρικής Ασίας και κατά περίπτωση αντιπροσωπεύει την υπέρβαση, την αναζήτηση ενός ουτοπικού ιδανικού κ.λπ., https://www.academia.edu/43520557/Η_Αγία_Σοφία_και_ο_θρύλος_της_κόκκινης_μηλιάς_στην_ελληνική_και_την_τουρκική_παράδοση

Of Gods and Men

 

81 years ago we were forced to fight a war we had never wished for. Our small country with outdated armed forces, obsolete arms and no means, had to defend itself from an empire with the most advanced military equipment at that time, and with a mighty power of hundreds of thousands heavily armed troops that they could just walk through!

There was only one answer against fascism and that answer was heard loud and clear: OXI ( = No)! Italy had ten times the fire-power of Greece and overwhelming land, air and sea superiority. But we won. We won spiritually, psychologically and practically in the extreme cold mountains and fields of Northern Epirus, nowdays in Albania. It was the first defeat of the Axis powers and the first liberation of territory captured by the Axis powers.

 

The price paid from both sides was high. Blood, sweat and tears. There is nothing good at war. No greatness, no pride, no honour! History is full of it. History is written with blood, sweat and tears...

 

We all know that people make the same mistakes again and again, because they never really learn. Sooner or later we might have to defend our small homeland from fascism and oppression - once more, and we shall prevail again, not because we have the strength or the fire-power but because we have the will to defend ourselves and what is fair and just!

 

Till then, we will be commemorating our grandfathers who fought and sacrificed themselves for our freedom, and we will be preserving their their legacy to us and to all mankind!

 

Η απάντηση στη βαρβαρότητα

 

 

 

"... Στην εποχή της αφάνταστης βαρβαρότητας, οι υπηρέτες των βαρβάρων μου ζητούν να φερθώ με "πολιτισμός" κι "ευγένεια"... Στην εποχή της βαρβαρότητας, απαντώ, μόνο οι υπηρέτες και οι δούλοι φέρονται με "πολιτισμό" κι "ευγένεια"... Οι ελεύθεροι άνθρωποι αρπάζουν τα άρματα και διώχνουν τους βάρβαρους."

- Ροβεσπιέρος

Ελευθερία - Ισότης - Αδελφότης: Σύνθημα ή όραμα;

 

Πόση δύναμη κρύβουν αυτές οι τρεις λέξεις μέσα τους και ποιά η αξία τους σήμερα;

Για τους περισσότερους από εμάς το αίτημα περί ελευθερίας, ισότητας και αδελφοσύνης είναι συνυφασμένο με την Γαλλική Επανάσταση του 1789 η οποία, αναμφισβήτητα άλλαξε την ροή της νεώτερης Ευρωπαϊκής και παγκόσμιας Ιστορίας.

Για την ιστορική αλήθεια, ακούγεται για πρώτη φορά από την βροντερή φωνή των καταπιεσμένων κι αδικημένων χωρικών της Αγγλίας, περίπου 400 χρόνια νωρίτερα. Η επανάσταση των χωρικών του 1381 είναι η πρώτη πράξη διεκδίκησης κοινωνικής και πολιτικής δικαιοσύνης στον ευρωπαϊκό χώρο και δεν είναι τυχαίο - για τους γνωρίζοντες - πως το τρίπτυχο αυτό επικαιροποιήθηκε στα χρόνια της Γαλλικής Επανάστασης - κι όπου αλλού στη συνέχεια και με τις όποιες γνωστές παραλλαγές, σηματοδοτώντας έτσι κάθε νίκη των λαϊκών και δημοκρατικών δυνάμεων απέναντι σε κάθε μορφή τυραννίας.

Όμως, δεν έχει και τόση σημασία το πότε ειπώθηκε ή από ποιους. Σημασία έχει ότι ειπώθηκε κι έκτοτε η Ευρώπη δεν θα ήταν ποτέ ξανά η ίδια. Το σύγχρονο αστικό κοινοβουλευτικό κράτος, με την όποια του ατέλεια και με τα όποια προβλήματά του, θεμελιώθηκε πάνω στα όνειρα και τις ελπίδες των καταφρονεμένων και στο αίμα τους, που χύθηκε στους δρόμους του Παρισιού και των υπόλοιπων αστικών κέντρων της χώρας κι αν σήμερα, πολλοί είναι εκείνοι που αμφισβητούν την αξία της Γαλλικής Επανάστασης, την αμφισβητούν διότι - ξεκάθαρα - ούτε η ελευθερία βολεύει, ούτε η ισότητα είναι επιθυμητή, ούτε κι η αδελφοσύνη συγκινεί. Και δεν βολεύουν και δεν συγκινούν επειδή ελευθερία, ισότητα κι αδελφότητα, σημαίνει περιορισμό του εγώ! Σημαίνει αγάπη, σεβασμό κι αποδοχή του διπλανού μας ως εαυτόν άνευ όρων και προϋποθέσεων· όμως, με τον διπλανό μας δεν είμαστε ίσοι κι όμοιοι...

Όσοι πιστεύουμε στην ελευθερία, την ισότητα και την αδελφότητα μεταξύ των ανθρώπων, νομίζουμε πως με την Γαλλική Επανάσταση και την κάθε επανάσταση, επετεύχθη ξανά και ξανά ένας μεγάλος άθλος. Η πραγματικότητα όμως μάς απογοητεύει οικτρά. Και η μεγαλύτερη απογοήτευση έρχεται από εκείνους που φοιτούν στις τάξεις του δικαίου!

Εξαιτίας τους δεν απολαμβάνουμε πραγματική ελευθερία. Εξαιτίας τους η ισότητα, η ισονομία και η ισοπολιτεία δηλαδή είναι διαπραγματεύσιμη κι εξαιτίας τους η αδελφοσύνη κοστολογείται ανάλογα, ως εμπόρευμα. 

Ναι, η Γαλλική Επανάσταση και κάθε επανάσταση, όπου γης, επέτυχε κάτι το minimum κι αυτό είναι άξιο προσοχής και σεβασμού. Όμως, η διαχείριση αυτού του minimum δεν απέφερε τους ίδιους καρπούς για όλους.

Σε ό,τι μας αφορά, η Ευρώπη ως σύστημα κανόνων, στόχων και πολιτικών διακυβέρνησης φαίνεται πως αργά αλλά σταθερά γυρίζει πίσω στον χρόνο αλλοιώνοντας και καταργώντας κάθε ατομικό και συλλογικό δικαίωμα. Αυτή η Ευρώπη δεν έχει καμία σχέση με την Ευρώπη που οραματίστηκαν πνεύματα ελεύθερα και δημιουργικά και τώρα τιμωρούνται γι’ αυτό τους το θράσος!

Αποτύχαμε να διαχειριστούμε την κληρονομιά μας και την χάνουμε... σε φόρους...με τόκους, με πρόφαση τη δημόσια υγεία και την ασφάλεια… με πιστοποιητικά, με bonus και δωροδοκίες.

Την ζωή μας την ορίζουν εκείνοι που μισούν τον άνθρωπο και χρέος μας είναι να τους ανατρέψουμε. Γι’ ακόμη μία φορά.

 

Freemasonry always remain a journey...

"At the time when the near return of Christ to the earth had become a certainty, a Committee was formed to decide upon the arrangements for His reception. After some discussion, it sent out a circular which prohibited all waving and throwing about of palm-branches as well as all cries of ‘Hosanna.’

When the Millennium had been going on for some time, and joy was universal, Christ one evening said to Peter that He wanted, when everything was quiet, to go out for a short walk with him alone.

‘Where do you want to go, my Lord?’ Peter asked.

‘I should like,’ answered the Lord, ‘just to take a walk from the Praetorium, along that long road, up to the Hill of Calvary.’"

- Karen Blixen, Out of Africa

Να σκέφτεσαι τους άλλους...

Καθώς ετοιμάζεις το πρωινό σου, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Μην ξεχνάς να ταΐζεις τα περιστέρια.
Όταν πολέμους ξεκινάς, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Μην ξεχνάς όσους λαχταρούν την ειρήνη.
Όταν πληρώνεις το νερό, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Εκείνους που μόνο τα σύννεφα έχουν να τους θηλάσουν.
Όταν γυρνάς στο σπιτικό σου, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Μην ξεχνάς όσους ζουν σε αντίσκηνα.
Όταν τα αστέρια μετράς πριν κοιμηθείς , να σκέφτεσαι τους άλλους.
Εκείνους που δεν έχουνε πού να πλαγιάσουν.
Όταν ελεύθερα μιλάς, να σκέφτεσαι τους άλλους.
Εκείνους που δεν τους αφήνουν να μιλήσουν.
Και καθώς σκέφτεσαι εκείνους τους άλλους,
στον εαυτό σου γύρισε και πες:
«Αχ και να ήμουν ένα κερί στο σκοτάδι».

- Mahmud Darwish, «Να σκέφτεσαι τους άλλους»

Ψηφιακή απεικόνιση: Alex Ruiz
Μετάφραση: Τζένη Καραβίτη (εκδόσεις Νήσος, 2009)

Φύκια και μεταξωτές κορδέλες

 

Ήταν λοιπόν μια φορά ο χότζας της ιστορίας μας στο κτήμα του... ημέρα γεμάτης δουλειάς. Όργωσε, περιποιήθηκε τα ζώα του, τα τάισε, τα χάιδεψε, κουβάλησε τροφές και γεννήματα στην αποθήκη, έφτιαξε και έβαψε το σπίτι του σκύλου και το απόγεμα, όταν είχε πια τελειώσει, θυμήθηκε ότι ο Πασάς τον είχε καλεσμένο για δείπνο το ίδιο βράδυ!

Πήγε τρέχοντας σπίτι του. Δεν προλάβαινε να πλυθεί, να ντυθεί, να βάλει τα καλά του ρούχα και να φθάσει εγκαίρως στο σπίτι του Πασά, ούτε μπορούσε να τον προσβάλλει και να μην πάει. Έτσι, αποφάσισε να κάνει ένα γρήγορο μπάνιο και να πάει απλά ντυμένος.

Όταν έφτασε και ξεπέζεψε, ανέβηκε λαχανιασμένος τα σκαλιά ως την είσοδο. Εκεί δυο τεράστιοι αρματολοί του έκοψαν τον δρόμο.

-Ποιός νομίζεις ότι είσαι, πού πας να μπεις έτσι στο σαράι του Πασά?
-Μα ο χότζας είμαι και ο Πασάς με έχει καλεσμένο τους αποκρίνεται...
-Βρε, άντε χάσου από 'δώ, κουρελή που νόμιζες ότι θα μπεις στο παλάτι με τα κουρέλια σου...

Όσο και να φώναζε, όσο και να απειλούσε κανένας δεν τον γνώριζε (προφανώς, και δεν τον αναγνώριζε...). Κανένας δεν τον άφηνε να μπει. Έτσι αναγκάστηκε να επιστρέψει στο σπίτι του, να ντυθεί επίσημα με όλα του τα διάσημα και τα εμβλήματά του, για να επιστρέψει και να μπορέσει να συμμετάσχει στο δείπνο. Οι αρματολοί, μόλις τον είδαν, έπεσαν κάτω να τον προσκυνήσουν και του έδειξαν την είσοδο.

- Πολλά τα έτη του τιμημένου μας χότζα, λέγανε με δυνατή φωνή, φιλώντας με σεβασμό την άκρη της μεταξωτής ενδυμασίας του.
- Με συγχωρείς Πασά μου που άργησα αλλά η άμαξά μου έπεσε σε λασπωμένο δρόμο.
- Δεν πειράζει χότζα μου, είπε ο Πασάς. Έλα και κάτσε δίπλα μου και πρόσταξε να φέρουν οι δούλοι καινούρια φαγητά και γλυκά για τον χότζα.

Μόλις κάθισε ο χότζας, πήρε από τις πιατέλες που ήταν μπροστά του με εκλεκτά φαγητά και γλυκά κι άρχισε να τα πασαλείβει πάνω στα ρούχα του λέγοντας: “Φάτε ρούχα μου! Φάτε μανίκια μου... φάτε σαλβάρι και παπούτσια μου! Φάε κι εσύ φέσι μου και ζιπούνι μου μεταξωτό... και δώσ’ του πασάλειμμα πάνω στα ρούχα και τα διάσημά του...

Όλοι είχαν μείνει έκπληκτοι να τον κοιτούν. Σταμάτησαν να τρώνε και να πίνουν και τον κοιτούσαν με λύπη... “πάει ο χότζας... τρελάθηκε...” ψιθύριζαν ο ένας στον άλλο.

- Τί έπαθες, χότζα μου, τρελάθηκες; Εγώ σε φώναξα, να έρθεις να φας, να πιεις κι εσύ... ταΐζεις τα ρούχα σου; Του φώναξε με αγανάκτηση ο Πασάς.
- Όχι Πασά μου. Είπε ο χότζας. Δεν κάλεσες εμένα! Τα ρούχα μου, και τα διάσημά μου κάλεσες. Κι αυτά πρέπει να φάνε...

200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση: ο Ελληνισμός κι ο επαναστατικός εταιρισμός μέσα από την οπτική των Τούρκων

 

Αν και η επίσημη διδασκαλία της Ιστορίας, μέσω του εκπαιδευτικού μας συστήματος παρουσιάζει μία κοινά διαπιστωμένη προβληματική που δεν είναι αντικείμενο του παρόντος άρθρου, η εκτεταμένη βιβλιογραφία κι αρθρογραφία που διαρκώς εμπλουτίζεται αδιάφορα από το επίσημο εθνικό μας αφήγημα και παράλληλα με την ιστορική έρευνα, μας επιτρέπει να βλέπουμε τα πράγματα πλέον από μια πιο ευρεία γωνία θέασης. 

Τα νέα ευρήματα που έρχονται σταδιακά στην επιφάνεια αλλά και οι πολλές και διαφορετικές απόψεις που διατυπώνονται κι εκφράζονται μέσα στο πλαίσιο της αξιολόγησης και κατανόησης προσώπων και γεγονότων, διαψεύδουν μύθους, καταρρίπτουν προκαταλήψεις, ερμηνεύουν με μεγαλύτερη σαφήνεια το υλικό που έχουμε στα χέρια μας και ρίχνουν φως σε άγνωστες ή λιγότερο γνωστές πτυχές της Ιστορίας μας προσφέροντάς μας έτσι διέξοδο από την μονόχνοτη αφήγηση που εκ των πραγμάτων δεν μπορεί να είναι ούτε ευχάριστη, ούτε διδακτική αλλά ούτε και παραγωγική.

Ωστόσο, στερούμαστε ακόμη εκείνης της κοινά παραδεκτής αλήθειας που θα μας αποκαλύψει σε όλη την έκταση και σε όλο το βάθος τους ζητήματα που άπτονται του παρόντος και του μέλλοντός μας.

Αξίζει να επισημάνουμε και μία άλλη παράμετρο. Συχνά, παραβλέπουμε τι λέει και τι ισχυρίζεται η άλλη πλευρά και το ενδιαφέρον μας δεν περιστρέφεται και γύρω από τις δικές της απόψεις κι εκτιμήσεις. Όμως, δεν έχει σημασία μόνον το τι λέμε ή τι πιστεύουμε εμείς!

Αν και αναγνωρίζουμε πως απαραίτητη προϋπόθεση στην κατανόηση κι αντιμετώπιση των «απέναντι» είναι η γνώση και των δικών τους θέσεων κι αντιλήψεων, δυστυχώς, ελάχιστες προσπάθειες έχουν γίνει προς αυτή τη κατεύθυνση. Αρκούμαστε στην αποσπασματική κι επιφανειακή επεξεργασία κάποιων ορισμένων αναφορών των σχολικών τους βιβλίων και νομίζουμε ή υποθέτουμε πως βλέπουμε ολόκληρη την εικόνα.

Το ιστορικό αφήγημα των Τούρκων κι ως εκ τούτου, ο αναθεωρητισμός που επιχειρούν στις μέρες μας επωφελείται αυτού του κενού. Οι Τούρκοι έχουν επενδύσει στην έλλειψη τεκμηρίων, την ιδεολογική υποκειμενικότητα και την αδυναμία της σύγχρονης ελληνικής παιδείας να στηρίξει επαρκώς την κριτική επεξεργασία όλων εκείνων των δεδομένων που στο τέλος-τέλος συγκροτούν την ταυτότητά μας και μπορούν να καλλιεργούν την εθνική μας συνείδηση μακρυά και πέρα από τις όποιες διαφορές· πολιτικές ή άλλες. Με άλλα λόγια, έχουν ποντάρει στην παθογένεια του πολιτικού και εκπαιδευτικού μας πολιτισμού και «κάνουν ταμείο» όσο εμείς δεν τα βρίσκουμε μεταξύ μας.

Οι εορτασμοί των διακοσίων ετών από το ξέσπασμα της Ελληνικής Επανάστασης, αποτελεί μία πρώτης τάξεως ευκαιρία για την επαναξιολόγηση της έως τώρα ιστορικής μας καταγραφής, δοκιμάζοντας διορθώσεις όπου χρειάζεται έτσι, ώστε ενισχυθεί ο ελληνισμός ο οποίος, εν πάση περιπτώσει, δεν τα έκανε όλα στραβά κι ανάποδα. Είχε και έχει τις επιτυχίες του κι έχει να επιδείξει κατακτήσεις, επιτεύγματα και προοπτικές.

Αναμφισβήτητα, κεντρικό ρόλο στην πραγμάτωση των ιδεών και των επιδιώξεων περί πολιτικής και κοινωνικής χειραφέτησης αλλά και εθνικής ανεξαρτησίας κατά τον 18^ο και 19^ο αιώνα, έπαιξαν οι κάθε είδους εταιρείες αλλάζοντας για πάντα το κοινωνικοπολιτικό τοπίο σε ολόκληρη την Ευρώπη.

Μέσα από τον διάλογο, τη συνύπαρξη και την συλλογική δράση, η λειτουργία τους σηματοδότησε μία γενικευμένη προσπάθεια βελτίωσης της ανθρώπινης ζωής, εμφύσησε όνειρα κι ελπίδες, δημιούργησε προσδοκίες κι έδωσε νόημα στα φυσικά δικαιώματα του ανθρώπου.

Στην καθ' ημάς Ανατολή το όραμα μιας πιο δίκαιης κοινωνίας για όλους ανεξαιρέτως χωρίς εθνικές, θρησκευτικές, πολιτισμικές ή άλλες διακρίσεις επικοινωνήθηκε τόσο ξεκάθαρα κι είχε τόσο μεγάλο αντίκτυπο στην αυτοσυνειδησία των Οθωμανών, σε σημείο που να μην μπορεί η Υψηλή Πύλη και η ισλαμική διανόηση να αντιδράσουν.

Οι μυστικές κι επαναστατικές εταιρείες, όπως οι τεκτονικές οργανώσεις και η Φιλική Εταιρεία, αποτελούν εκφάνσεις αυτού του φαινομένου και οδήγησαν σε πολύ συγκεκριμένα πολιτικά και κοινωνικά αποτελέσματα. Εκείνο που θα πρέπει να μας απασχολήσει δεν είναι το αν αλλά το πως και σε ποιο βαθμό συνδέονται μεταξύ τους.

Από την άλλη πλευρά, η ισλαμιστική κι εθνικιστική διανόηση στην Τουρκία του παρόντος εξετάζει το τεκτονικό κίνημα αλλά και κάθε επαναστατική και πατριωτική κίνηση μέσα από το πρίσμα της ισλαμικής παράδοσης και της οθωμανικής κοσμοθεωρίας ενώ, είναι έκδηλο το μένος που αμφότερες τρέφουν απέναντι στους Έλληνες και τους άλλους βαλκάνιους λαούς αφού τόλμησαν να σηκώσουν κεφάλι στην κραταιά αυτοκρατορία τους.

Παρά τις θεμελιώδεις διαφορές τους, και τις δύο σχολές σκέψης, τις ενώνει το μίσος που αισθάνονται μαζί με τον φόβο που άφοβα εκδηλώνεται ταυτόχρονα, επιβεβαιώνοντας πως οι επιπτώσεις της δράσης των Φιλικών στη Ιστορία τους υπήρξε καταλυτική.

Το είδος και το ύφος του αγώνα των Φιλικών σάρωσε την καθ’ ημάς Ανατολή και η εθνική ανεξαρτησία των Ελλήνων δικαίως μπορεί να θεωρείται η πρώτη μεγάλη νίκη των εθνών επί του ισλαμισμού που ήθελε και θέλει τον άνθρωπο έρμαιο της θρησκευτικής και πολιτικής διαστροφής ιμάμηδων και σεΐχηδων. Μέσα από τον αγώνα των Ελλήνων, το ευρωπαϊκό πνεύμα ανέκτησε - και δεν κατέκτησε - γεωγραφικά και πολιτισμικά ό,τι είχε χαθεί τους περασμένους αιώνες.

Αν το ερώτημα είναι κατά πόσο η Φιλική Εταιρεία πέτυχε τον σκοπό της κι ολοκλήρωσε τον κύκλο της με την ίδρυση του πρώτου ελληνικού κράτους, την απάντηση να μην την δώσουμε εμείς αλλά, ας αφήσουμε τους Τούρκους να απαντήσουν μια και ακόμη και σήμερα, στο άκουσμα και μόνον των λέξεων Φιλική Εταιρεία, ισλαμιστές κι εθνικιστές φρίττουν καθώς, αναγνωρίζουν στη Φιλική Εταιρεία την διάλυση του κοινωνικού και πολιτικού τους οικοδομήματος χωρίς όμως να περιορίζονται σε αυτή τη διαπίστωση. Προχωρούν ένα ακόμη βήμα πιο πέρα.

Θεωρούν πως τόσο η «Μεγάλη Ιδέα» όσο και το ζήτημα της ένωσης της Κύπρου με τον εθνικό κορμό όχι μόνον απέτυχαν αλλά εξακολουθούν μέσα από τις ίδιες υπόγειες διαδρομές της εταιρικής πρακτικής να ενισχύουν το ιστορικό έρεισμα του ελληνισμού στην «Ανατολία» - τη Μικρά Ασία δηλαδή, την Ανατολική Μεσόγειο και το Αιγαίο που «αδίκως» και «καταχρηστικά» «διοικούν» οι Έλληνες.

Η Ελληνική Επανάσταση όμως δεν ήταν το πνευματικό παιδί του Τεκτονισμού κι ούτε ο Τεκτονισμός εργαλειοποιήθηκε στα μέτρα και τα σταθμά που εργαλειοποιήθηκε από τους Νεότουρκους. Έστω κι αν πολλοί Φιλικοί διέθεταν την τεκτονική ιδιότητα.

Η εθνεγερσία των Ελλήνων δεν στηρίχθηκε στο Τεκτονισμό ούτε και ήταν αποτέλεσμα μιας συντονισμένης τεκτονικής δραστηριότητας, όπως συνέβη στην περίπτωση των Τούρκων με ευθύνη του ιταλικού τεκτονισμού σχεδόν εκατό χρόνια αργότερα.

Αντίθετα, λόγιοι και διανοούμενοι, έμποροι και κερδοσκόποι, φοιτητές κι αγρότες, ναυτικοί και στρατιωτικοί, ιερείς και πειρατές, ποιητές και κλέφτες με ή χωρίς τεκτονική ιδιότητα, ο καθένας με το δικό του σκεπτικό και τις δικές του προσδοκίες, συνήθως ατομικά και πολλές φορές συλλογικά, χωρίς σχέδιο κι οργάνωση, επεξεργάστηκαν μέσα τους όλες εκείνες τις αξίες τις αρχές, τις ιδέες και τα ιδανικά που διακινούνταν στον ευρωπαϊκό χώρο και κατανόησαν λογικά κι αβίαστα πως ο δικός τους τρόπος ζωής και ο δικός τους τρόπος σκέψης δεν ήταν συμβατός με τον τουρκικό.  

Σίγουρα η Ελληνική Επανάσταση δεν θα είχε συμβεί εκείνη τη χρονική στιγμή και δεν θα είχε τα αποτελέσματα που είχε αν δεν την εκβίαζε η Φιλική Εταιρεία όμως, θα συνέβαινε ούτως ή άλλως με τον έναν ή τον άλλο τρόπο. Γιατί; Διότι τα ιδεώδη του ανθρωπισμού - όπως οι ίδιοι οι ισλαμιστές Τούρκοι διατείνονται - είναι ασύμβατα με το Ισλάμ και με την ίδια τη φύση του τουρκικού εθνικισμού.

Η τεκτονική ιστοριογραφία της γειτονικής μας χώρας συμπεριλαμβάνει καταγεγραμμένες κι όλες σχεδόν τις προσπάθειες των ισλαμιστών και των εθνικιστών στην απαξίωση του τεκτονικού θεσμού με τον ισχυρισμό ότι ο Τεκτονισμός λειτούργησε - και λειτουργεί - ως δούρειος ίππος μέσα στην τουρκική κοινωνία κι ήταν ο κύριος υπαίτιος κατάρρευσης της αυτοκρατορίας τους με τη σύμπραξη Ελλήνων, Αρμενίων, Δυτικών και Τούρκων χωρίς ισλαμική και τουρκική συνείδηση. Δεν παραθέτουν όμως την οποιαδήποτε τεκμηρίωση.

Εθνικιστές κι ισλαμιστές αντιμετωπίζουν τον τεκτονισμό ως εχθρό. Προσομοιάζουν την Φιλική Εταιρεία στο Κομιτάτο της «Ένωσης και της Προόδου» και εφόσον γνωρίζουν πως υπάρχουν στοές στην χώρα μας με την επωνυμία «Φιλική Εταιρεία», συμπεραίνουν την… ιστορική συνέχεια στην αέναη εξύφανση μίας δήθεν βδελυρής κι ανίερης συνωμοσίας εναντίον της Τουρκίας και του τουρκικού λαού, με τον ελληνισμό να εμποδίζει την πραγμάτωση των σχεδίων για τελική επικράτηση του Ισλάμ και του ιδεολογήματος του (παν)τουρκισμού... παντού. 

Ίσως ο αναγνώστης αντιλαμβάνεται πόσο γελοίες είναι αυτές οι αιτιάσεις, αν κι ενδεικτικές της ποιότητας των επιχειρημάτων που προβάλλονται, με σκοπό την δημιουργία ενός συμπαγούς «μετώπου κρούσεως» απέναντι στον πολιτισμένο κόσμο αλλά και για την περιθωριοποίηση των δημοκρατών και των εθνολαϊκιστών του κεμαλισμού στο εσωτερικό.

Είναι αλήθεια, προσπάθησαν πολύ, κατ’ επανάληψη κι επί ματαίω να εξισωθούν πολιτισμικά με τους ευρωπαϊκούς λαούς. Προσπάθησαν να μιμηθούν τη Δύση δίχως να κατανοούν τις διαδικασίες του κοινωνικού μετασχηματισμού σε όλο τον ευρωπαϊκό χώρο, με τις όποιες κατά τόπους διαφοροποιήσεις. Είδαν έντρομοι πως δεν είχαν τίποτε να επιδείξουν πέραν από το πλήθος και την ισχύ τους.

Αναπόφευκτα, επιτέθηκαν στον πολιτισμό, την γλώσσα, την παράδοση και την νοοτροπία των λαών υπό την κυριαρχία τους, με πολιτικές διώξεων, αφομοίωσης κι εκκαθάρισης, και συνέθεσαν μύθους και θρύλους δίχως καμία απολύτως πνευματική, πολιτισμική και ιστορική βάση. Όλα έγιναν με σχέδιο και μέθοδο ώστε ακόμη και οι ίδιοι στο τέλος να πιστέψουν το ίδιο τους το ψέμα!

Από τον Ömer Seyfettin μέχρι τον Mahmut Esat Bozkurt και τον Hürol Tasdelen δεν υπάρχουν χρονικές ή ιδεολογικές αποστάσεις κατά την διατύπωση απόψεων που καταδεικνύουν πως ο τεκτονισμός δεν εξυπηρετεί τον τουρκικό εθνικισμό μια και αυτός αποτελεί «...την μόνη αυθεντική έκφραση της παγκοσμιότητας από την οποία η ανθρωπότητα ωφελήθηκε των πολιτισμών που ξεπήδησαν μέσα από την τουρκική μήτρα» (sic)! 

Η γη όμως γυρίζει, η ζωή προχωρά· άνθρωποι έρχονται και φεύγουν και οι κοινωνίες μας εξελίσσονται. Κάθε κοινότητα Ελλήνων μεγάλη ή μικρή, κάθε στοά και κάθε εταιρεία, λέσχη, σύλλογος, σχολείο, εκκλησία ή συνεταιρισμός από την Δύση μέχρι την Ανατολή και από τον Βορρά μέχρι τον Νότο, αναδεικνύει μια αλήθεια που οι Τούρκοι δεν μπορούν να αποδεχθούν και οι Ευρωπαίοι θέλουν να παραβλέπουν λόγω των δικών τους συμφερόντων: Ο ελληνικός εθνικός χώρος, γλωσσικά, πνευματικά, πολιτισμικά και γεωπολιτικά δεν περιορίστηκε ποτέ και δεν περιορίζεται στα στενά γεωγραφικά όρια της πατρίδας μας.

Δεν γνωρίζω αν το συναισθάνονταν ή αν το γνώριζαν αυτό οι πρόγονοί μας. Το σίγουρο είναι πως υπήρξαν συνεπείς απέναντι στους απογόνους τους. Μας παρέδωσαν κάτι το ελάχιστο, το οποίο αποκτήθηκε με κόπο κι αίμα, και μας έδωσαν την ευκαιρία και την ελευθερία να το μεγαλώσουμε όπως εμείς θα κρίναμε καλύτερα.

Εμείς αισθανόμαστε αντάξιοι αυτής της κληρονομιάς; Μένει να το απαντήσει ο καθένας μας μόνος του. Τιμώντας την μνήμη και τους αγώνες τους, ενθυμούμενοι τα επιτεύγματα και τα σφάλματά τους πράττουμε άγια αλλά, ας μην λησμονούμε ότι ο ελληνισμός δεν είναι μια αφηρημένη έννοια. Ο ελληνισμός είμαστε εμείς. Όλοι μαζί.

Δεν υπάρχουν καλοί και κακοί. Δεν υπάρχουν περισσότερο πατριώτες και λιγότερο πατριώτες. Ούτε επώνυμοι κι ανώνυμοι. Δεν υπάρχουν Έλληνες πρώτης και δεύτερης διαλογής. Υπάρχουν μόνο Έλληνες. Εμείς δεν είμαστε Τούρκοι για να υποστηρίζουμε την ύπαρξή μας και τη επιβίωση του έθνους μας μέσα από τον σωβινισμό. Η δική μας επιβίωση είναι δυνατή μόνον μέσα από τον πνεύμα, την ιστορία, τον πολιτισμό που παραλάβαμε και τα έργα μας που θα κληροδοτήσουμε στους επόμενους. Ό,τι φτιάξουμε καλύτερα σήμερα, τόσο πιο ισχυρό θα είναι αύριο.

КУКЛАТА НА ЛЕНОЧКА

По време на блокадата евакуирали малкото момиченце от Ленинград. Наричали я Леночка. Фамилията си забравила, защото била много мъничка и измъчена. Тя изгубила цялото си семейство: майка си, баба си и голямото си братче… 

А нея я намерила специална бригада от изтощени момичета – по време на страшната блокадна зима ходели по апартаментите и търсели деца, чийто родители са загинали, или умирали.

И ето, намерили Леночка и я евакуирали. Тя не помнела как возели децата в камион, който се пързалял по леда. Не помнела и как е попаднала в детския дом – толкова мъничка била. Като изтощено гномче с голяма глава и тънка шийка… 

И тя вече не искала да се храни. Това се случва при мускулна дистрофия. Тя лежала в постелята си, или седяла на столче до печката. Греела се. И мълчала. Мислили, че Леночка ще умре. Много евакуирани деца вече умрели от силно изтощение като нямали сили да се хранят и да живеят. И да играят. И да дишат…

Но един ден еднокракият огняр, фронтовакът чичо Коля, на около двадесет години, навил от стара кърпа кукла. Някак разрязал, загънал, зашил и се получила грозна кукла. С химически молив нарисувал очички, устнички. И завъртулка за носле. 

Дал кукличката на Леночка и й казал много сериозно: „Ти, Леночка, люлей куклата. Учи я добре да се храни. Сега ти си й майка. И се грижи за нея по-добре. Виж каква е болнава и такава слабичка. Даже не плаче!”…

И тази Леночка се вкопчила в куклата и я притиснала до себе си. Започнала да я люлее и да милва тънките ръчички. За обед хранила куклата с каша, шепнела й нещо ласкаво. И сама хапнала каша и залъче хляб. При евакуацията нямало разнообразие…

… Момиченцето оживяло. Защото тя не трябвало да умира: трябвало да се грижи за куклата, разбирате ли. КОГАТО ИМА ЗА КОГО ДА СЕ ГРИЖИШ - ТОВА Е ОГРОМНА СИЛА ЗА НЯКОИ ХОРА. За такива, като това момиченце. Което, когато пораснало, станало медицинска сестра и живяла дълги години. И ръцете й били винаги заети. А сърцето – пълно.

Малко материали могат да се докоснат до нас, но този е просто великолепен. С поздравления към неоскотелите от власт и жажда за пари, заобикалящи ме приятели.Благодаря ви!

On Myths and Rituals in Freemasonry

“The Masonic ritual is not a ceremony, but a life to be lived. Those alone are truly Masons who, dedicating their lives and their fortunes upon the altar of the living flame, undertake the construction of the one universal building of which they are the workmen and their God the living Architect.”

- Manly P. Hall: The Lost Keys of Freemasonry

For many prominent Classics Professors and authors like Gregory Nagy and Kevin MacGrath, "ritual is as if doing things in a way that is considered sacred". Let's insert now one more important element... myth! "Myth is saying things in a way that is also considered sacred". In fact, the ritual frames the myth and well now... what is actually a ritual? A ritual is a performance and a performance is a re-enactment!

While myth serves as a narrative which, explains and legitimises aspects of the masonic (in this case) tradition, the ritual is forming the path; is the path that conveys knowledge and experience from a distant past and at the same time it serves as a tool of forming conscience!

The ritual is the re-enactment of the myth and consequently is the re-enactment of what was once a ...reality. So, myth represents a reality and ritual reproduces that reality!

As myth provides an aetiology which motivates the ritual, it results - if I may say so - an epiphany... a striking realisation, an experience which is not just aesthetic but practical, because it addresses human qualities that are essential to be met on what is moral and what is not!

... And God? Searching a little more in my books, Elizabeth Evans, in The Encyclopaedia of Cultural Anthropology defines ritual as any activity that identifies “formal, patterned, and stereotyped (public) performances”. Durkheim and Lévy-Strauss both emphasize that its purpose is to ensure social solidarity. Durkheim also talks of the "collective effervescence" that comes from the performance of ritual.

None of these definitions includes a requirement for “a way that is considered sacred”. However, Durkheim resolves this by saying that "society makes things sacred" (...). That is where the significance of Manly P. Hall's statement lies.

 

 

Bibliography:

Douglas Ayling: “What use is ritual?”, ayling.com

Elizabeth Evans: “Ritual”, The Encyclopaedia of Cultural Anthropology, ed. David Levinson, Melvin Ember (New York, Henry Holt and Company, Inc., 1996)

Manly P. Hall: “The Lost Keys of Freemasonry”, TarcherPerigee; Illustrated edition (August 17, 2006)

Tanrı gülümsemiş...

 

Bir adamın dünya seyahati bitmiş ve SPATYUM'da yargılanmak üzere sırasını bekliyormuş. Sıra kendisine gelip mahkeme salonuna girdiğinde bir de ne görsün?

Yargıç kürsüsünde bir insan oturuyor. Tanık sandalyesinde ise Tanrı yerini almış. Adam şaşkın, “Aman Tanrım, bu nasıl oluyor? Beni senin yargılayacağını sanmıştım. Oysa orada hakim olarak bir insan oturuyor.”

 

Tanrı gülümsemiş,
 
“Ben hiçbir zaman sizi yargılamadım. Sonsuz sevgimle, ne yapmayı seçtiyseniz, sizi seçiminizde özgür bıraktım. Bana yargılamak değil, sevmek yakışır. Çünkü ben saf sevgiyim. Sizi kendimden yarattığım için sizi yargılamak kendimi yargılamak olur. Ayrıca benim yargılamama ne gerek var ki? Her şeyi bilen ben sadece burada tanıklık ediyorum."
 
".. Dünyada olduğu gibi burada da insanlar tarafından yargılanıyorsunuz. Birazdan salonu hayattayken, senin zarar verdiğin, hoşgörülü davranmadığın, yargıladığın, kalplerini kırdığın insanlar dolduracak. Onlara kendini affettirmeye çalış. Onlar seni affederse ne ala. Çünkü cennetin yolu onların affından geçiyor.” demiş.

Adam merakla sormuş: “Peki ya affetmezlerse ne olacak?" Tanrı yine sevgiyle gülümsemiş, “Ben cenneti de, cehennemi de yeryüzünde yarattım. Seni tekrar yeryüzüne göndereceğim. Orada öyle bir yaşam süreceksin ki, tüm yaptığın kötülükler, verdiğin zararlar sana aynen yaşatılacak. Yani ettiğini bulacaksın. Ama bunun amacı sana ceza vermek değil. Sadece o insanların hissettiklerini bizzat yaşayıp anlaman, yaptığın kötülüklerin bilincine varman. İşte o zaman sen kendini affetmiş olacaksın.”
 
Adam bir süre düşünmüş, “Peki, cennet nasıl bir yer?” diye sormuş Tanrı’ya. “Cennet, bir yer değil, bir bilinç düzeyidir evladım. Dünyada mutlu, huzur ve sevgi dolu, insanlara destek olmaktan haz duyan, yarattığım canlı ve cansız her varlığa saygı göstermeyi bilen insanlar var ya, işte onlar, dünyada cenneti yeniden yaratmaları için geri gönderdiğim cennetliklerdir. Cennet de dünyadan başka yerde değil.” demiş Tanrı. “Ama kutsal kitap bana öyle öğretmedi.” diye karşı çıkmış adam. “Kutsal olan tek şey yaşamdır!!!"

 

"Ben o kitapları kutsal kılmadım. Siz kıldınız. Her şeye sevgi ile bakmasını bilerek yaşayan insan, en büyük ibadeti yapandır.” demiş Tanrı. “Peki dünyaya döndüğümde doğru yola görmemde yardımcı olacak mısın?” diye sormuş adam. “Ben bunun için siz insanların içine “vicdan” denen bir pusula koydum. Eğer bu pusulanın etrafına ördüğünüz kalın bencillik duvarlarını yıkarsanız, vicdanınızın yani benim sesimi kolaylıkla işitebilirsiniz.”

“Peki biz insanlara ne kadar yakında bulunuyorsun?” diye sormuş adam. “Hem size şah damarınızdan daha yakınım, hem de düşman olduğunuz kadar sizden uzağım.” demiş Tanrı. “Çünkü düşmanlarınız da Ben’im. Siz de Ben’im.”

“Yani mahkeme salonunda insanlara hiç mi hesap sormuyorsun Tanrı’m?”
“Sadece iki sorum oluyor tüm insanlara.” diye gülmüş Tanrı.

“Dünya okulunda ne kadar sevmeyi öğrendiniz?"

"Ne kadar bilgi ve BİLİNÇ kazandınız?"

M. K. .΄.