Ο Ζωροαστρισμός είναι αρχαία θρησκεία με ιδρυτή τον Ζωροάστρη ή Ζαρατούστρα (άγνωστο αν ήταν υπαρκτό πρόσωπο) ο οποίος, σύμφωνα με την παράδοση, μετά από ασκητισμό επτά ετών, επανήλθε στα εγκόσμια και διακήρυξε την επιστροφή του ως Προφήτη του Θεού με αποστολή να οδηγήσει τους ανθρώπους σε έργα ευποιίας. Από το 550 π.Χ εξαπλώθηκε στην Περσία της δυναστείας των Αχαιμενίδων και έγινε η κύρια θρησκεία της αυτοκρατορίας τους.
Σημείο αναφοράς της ζωροαστρικής θρησκείας, ο καθολικός και υπερβατικός Θεός (με την ονομασία Αχούρα Μάζντα). Ο αδημιούργητος Δημιουργός των πάντων από τον οποίο προέρχεται καθετί καλό. Είναι Εκείνος που δημιούργησε το σύμπαν, που επιβλέπει τις ανθρώπινες ενέργειες και σε αντίθεση με την εβραϊκή / χριστιανική / μουσουλμανική παράδοση είναι εντελώς απαλλαγμένος κάθε ανθρώπινης ιδιότητας και εκδήλωσης – εννοείται και μορφής. Σύμβολά του, ο Ήλιος και το Πυρ.
Κυρίαρχο ρόλο στην θρησκευτική ζωή των πιστών έχει η λατρεία του Φωτός. Η λατρεία αυτή είναι μια από τις πιο χαρακτηριστικές και εντυπωσιακές πτυχές του Ζωροαστρισμού και ανάγεται στις αρχαιότερες περιόδους των λεγόμενων «ινδοευρωπαϊκών» πνευματικών πεποιθήσεων.
Οι βωμοί της φωτιάς και οι αιώνιες φλόγες αποτελούν την πιο αναγνωρίσιμη εικόνα του Ζωροαστρισμού. Η σχολαστική φροντίδα της φωτιάς και της (αιώνιας) φλόγας, ο τελετουργικός εξαγνισμός και οι ψαλμοί, που προηγούνται της αφής του φωτός, όχι μόνον βρίσκονται στον πυρήνα της λατρευτικής εμπειρίας αλλά και την νομιμοποιούν μέσα από τον μύθο που εξυφαίνεται στην θεολογική του διδασκαλία. Μια λατρευτική εμπειρία που εξακολουθεί μέσω της παράδοσης να επιβιώνει μέχρι τις μέρες μας.
Ως αντικείμενο και ως πνευματικός συμβολισμός, ο λύχνος χρησιμοποιείται με απόλυτο σεβασμό. Όταν ανάβει κανείς ένα λυχνάρι, πρέπει να προσεύχεται και να κοιτάζει συγχρόνως κάτι πράσινο, έναν καθρέφτη ή κάτι όμορφο. Οι λύχνοι ανάβουν πριν σβήσουν οι τελευταίες ακτίνες του ήλιου και καίνε αδιάκοπα μέχρι την επόμενη ανατολή.
Κατά τα συνήθη, πιστεύεται ότι δεν πρέπει να σβήνει κανείς το φως ενός λύχνου ή των κεριών φυσώντας την φλόγα τους καθώς, μια τέτοια πράξη συμβολίζει το βίαιο τέλος της ζωής κι ως εκ τούτου θεωρείται αμαρτία. Υπό αυτή την συνθήκη, συνιστά ιεροσυλία για τους Ζωροάστρες το σβήσιμο των κεριών στα γενέθλια.
Πεποιθήσεις σαν κι αυτή δεν ήταν και δεν είναι άγνωστες στην παράδοση του δυτικού εσωτερισμού. Στον Ριχάρδο Β' του Σαίξπηρ (Πράξη 1, σκηνή 3), ο John του Gaunt, Δούκας του Λάνκαστερ, ακούγεται να λέει: «Το λάδι που έχει στεγνώσει στον λύχνο μου και το χαμένο από τον χρόνο φως μου, θα εξαφανιστούν με τα αξημέρωτα βράδια και το γήρας».[1]
Το φως και οι λύχνοι συνδέονται με όλα τα σημαντικά γεγονότα της ζωής του ανθρώπου, όπως η γέννηση, ο γάμος, η εργασία και ο θάνατος. Ένα κερί θα παραμένει αναμμένο για τουλάχιστον τρεις νύχτες και ημέρες (9 νύχτες είναι πιο συνηθισμένες) στο δωμάτιο που κοιμούνται μια γυναίκα με το νεογέννητο μωρό της.
Ένα αναμμένο κερί πρέπει να καίει συνεχώς μέχρι την τρίτη αυγή μετά το θάνατο ενός ατόμου. Η τρίτη αυγή σηματοδοτεί την ώρα που η ψυχή στέκεται στη γέφυρα του ουράνιου τόξου και είναι έτοιμη για το πέρασμά της από την φωτεινή πύλη που θα την οδηγήσει σε άλλες διαστάσεις…
Οι λύχνοι έχουν σημαντικό ρόλο και στις γαμήλιες τελετές λόγω της συσχέτισης του φωτός με τις θεϊκές ευλογίες, την ευημερία και την ευτυχία. Οι δε νιόπαντρες γυναίκες πρέπει να φροντίζουν ώστε οι λάμπες στους θαλάμους του οίκου τους να καίνε συνεχώς για τρεις νύχτες και μέρες.
Οι ζωροαστρικές τελετουργίες που σχετίζονται με τα ηλιοστάσια και τις ισημερίες περιλαμβάνουν πυρκαγιές και πυρσούς. Στις γραπτές μαρτυρίες (Varšt.mánsar / Yasna 33) διαβάζουμε για το παρθένο φως των «δύο δέντρων» στο βασίλειο του καθαρού νου/πνεύματος. Τα δύο αυτά δένδρα ταυτίζονται με τις μηλιές ή συνηθέστερα με τις ροδιές[2]. Η φωτιά των δύο δέντρων είναι «άγαμη» και δεν μπορεί να φωτίσει τα εγκόσμια. Ωστόσο, κάθε φορά που ανάβουν ιερές φλόγες, φώτα και λύχνοι στον δικό μας κόσμο, μάς μεταφέρεται ιδεατά μέρος του αδάμαστου πνεύματος και των μαγικών δυνάμεων αυτής της φωτεινής πνευματικής ένωσης (φωτιάς).
Ευχάριστοι, ωφέλιμοι και διδακτικοί οι μύθοι το δίχως άλλο. Πόσοι όμως από εμάς αντιλαμβάνονται τον εαυτό τους ως το συμβολικό και το πραγματικό πεδίο μέσα στο οποίο λαμβάνουν χώρα και αναγνωρίζονται οι τροπές της φύσης;
Εβρισκόμενοι διαρκώς μεταξύ φωτός και σκότους, κτιστοί – εμφορούμενοι όμως του άκτιστου – διαθέτουμε ενσυναίσθηση και συνείδηση. Εμείς είμαστε η ιερή φλόγα των λύχνων και των κεριών! Εμείς οι βωμοί της φωτιάς και εμείς οι ίδιοι η εκδήλωση της Θείας Πρόνοιας, έστω κι αν είμαστε ατελείς, έστω κι αν πάσχουμε, έστω κι αν πενθούμε, έστω και αν επιλέγουμε πολλές φορές τις σκιές και τα σκοτάδια. Ακόμη και τότε, εμείς μπορούμε να γίνουμε εκείνος ο σπινθήρας που μπορεί να αποκαταστήσει και πάλι το Φώς και την θέρμη εντός μας και γύρω μας!
Με την ευκαιρία του χειμερινού ηλιοστασίου και κλείνοντας αυτή τη μικρή εισαγωγή στην λατρεία του Φωτός στον Ζωροαστρισμό, αξίζει να επισημανθεί το ενδιαφέρον που μπορεί να έχει για τον κάθε ερευνητή/μελετητή του εσωτερισμού η διερεύνηση της σχέσης ανάμεσα στον Ζωροαστρισμό, τον Εβραϊσμό, τον Χριστιανισμό και τον Μουσουλμανισμό. Πολύ δε περισσότερο με τον Χριστιανισμό που βάλλεται πανταχόθεν… μέρες που είναι…
Βιβλιογραφία:
https://www.zarathushtra.com/z/gatha/az/yasna33.htm
https://el.wikipedia.org/wiki/ Ζωροαστρισμός
https://authenticgathazoroastrianism.org/2020/03/29/ancient-varst-mansar-commentary-on-the-holiest-formula-of-zoroastrianism/
[1] «My oil-dried lamp and time-bewasted light shall be extinct with age and endless night;», http://shakespeare.mit.edu/richardii/full.html
[2] Το μήλο/ρόδο υπήρξε αποτελεί κεντρικό αντικείμενο στην μυθολογία και την παράδοση των λαών που ζούσαν στις στέππες της κεντρικής Ασίας και κατά περίπτωση αντιπροσωπεύει την υπέρβαση, την αναζήτηση ενός ουτοπικού ιδανικού κ.λπ., https://www.academia.edu/43520557/Η_Αγία_Σοφία_και_ο_θρύλος_της_κόκκινης_μηλιάς_στην_ελληνική_και_την_τουρκική_παράδοση
